De bevrijding van Groesbeek door de 82ste Airborne Division op 17 september 1944.

Op zondag 28 mei 2017 deelgenomen aan een unieke battlefield tour georganiseerd door Battlefieldtours waarin we bij het Nationaal Bevrijdingsmuseum  1940 - 1945 te Groesbeek werden opgepikt door een Dodge WC-51 van Liberation Tour. We werden ondergedompeld in de sfeer van 1944 met muziek uit de 40’s en verhalen van gebeurtenissen in september 1944. Deze tour stond in het teken van de 82ste Airborne Division tijdens Market Garden.

We stopten bij een opengewerkt model van een Waco Glider. Aan boord van de Dodge bevond zich een videoscherm en kon onze gids beelden laten zien van de locatie waar we ons bevonden in september 1944. We zagen de Amerikaanse luchtlandingen en het landingsterrein. En we kregen een uitleg van operatie Market Garden. Vervolgens klommen we in het model van de WACO. We hadden zicht op de Reichswaldzoom. Op 17 september 1944, voorafgaand aan de luchtlandingen, werd Groesbeek opgeschrikt door een hevig luchtbombardement op de verwachte Duitse posities aan de rand van het Reiswald. Ook hadden we zich op het dichtbij gelegen 'bommenbos'. Gedurende de oorlogsjaren werden op diverse plekken in Nederland munitiedepots aangelegd door de bezetter. Het Feldmunitionslager 15/VI in het Staatsbos tussen Groesbeek en Mook werd in 1943 aangelegd voor de bevoorrading van Duitse militaire vliegvelden. Hier bevonden zich de Duitse oefenbommen, gemaakt van beton. Exemplaren zagen we bij woningen in en rond Groesbeek, die werden gebruikt als markeringspaaltjes.

Operatie Market Garden

Het was 17 september 1944. Op die datum ging operatie Market Garden van start. Een gedurfd plan van generaal Montgomery. Dat hield in dat Britse en Amerikaanse luchtlandingsdivisies belangrijke bruggen over onder andere de grote rivieren Maas, Waal en Rijn moesten veroveren, waarna grondtroepen vanuit België via deze bruggen konden oprukken in de richting het IJsselmeer. Hierdoor konden de Duitsers in Nederland in een tangbeweging worden gepakt en was het mogelijk om op te rukken naar het Ruhrgebied, waar het hart van de Duitse oorlogsindustrie was.

Het plan was zeer ambitieus en snelheid was van belang. Het Britse 30e Legerkorps, onder leiding van luitenant-generaal Brian Horrocks, moest vanuit België oprukken en binnen drie dagen in Arnhem zijn. Hiervoor moesten binnen deze drie dagen alle tussengelegen bruggen veroverd zijn. De Amerikaanse 101e Luchtlandingsdivisie (Screaming Eagles), onder leiding van generaal-majoor Maxwell D. Taylor, moest alle bruggen tussen Eindhoven en Veghel veiligstellen. De andere Amerikaanse luchtlandingsdivisie, de 82e Luchtlandingsdivisie (All-American), onder leiding van brigade-generaal James Gavin, kreeg de opdracht om alle bruggen tussen Grave en Nijmegen te veroveren. De Britse 1e Luchtlandingsdivisie, onder leiding van generaal-majoor Roy Urquhart, moest de bruggen over de Rijn bij Arnhem innemen. De Poolse 1e Onafhankelijke Parachutistenbrigade, onder leiding van generaal-majoor Stanisław Sosabowski, ondersteunden de Britten bij Oosterbeek, ter verdediging van de Rijn.

Operatie Market omvatte het luchtlandingsplan en Operatie Garden het grondoffensief, samen werd dit Operatie Market Garden. De operatie zou worden voorafgegaan door een bombardement om het Duitse luchtdoelgeschut en de vliegvelden in het zuiden van Nederland uit te schakelen. Het Britse 30e Legerkorps, onder leiding van luitenant-generaal Brian Horrocks, moest uit het bruggenhoofd over het Maas-Scheldekanaal bij Scheldekanaal bij Lommel oprukken over de door de luchtlandingstroepen vrijgemaakte route. Ze moesten de route volgen over de as Eindhoven, Sint-Oedenrode, Veghel, Uden, Grave, Nijmegen en Arnhem. Van daaruit moest het korps doorstoten naar het IJsselmeer om de Duitse troepen in West-Nederland af te snijden. Hierna moesten er bij Doesburg, Zutphen en Deventer bruggenhoofden over de IJssel worden geslagen, waarna men direct kon doorstoten naar het Ruhrgebied.

De voorhoede van het Britse 30e Legerkorps werd gevormd door de pantserdivisie "Grenadier Guards". Daarachter kwamen de 43e Wessex- en de 50e Northhumberland-infanteriedivisie. Ten slotte volgden nog de Britse 8e pantserbrigade en de Nederlandse Prinses Irene Brigade.

Het Britse 30e Legerkorps bestond uit ruim 50.000 manschappen en omvatte ongeveer 22.000 voertuigen. Dit moest tot aan Arnhem over slechts één weg worden verplaatst. De grondoperatie was dus zeer kwetsbaar voor tegenaanvallen. Om de kwetsbaarheid ietwat te verminderen, werden nog twee legerkorpsen ingezet om de flanken te beveiligen. Het Britse 8e Legerkorps dekte de rechterflank, terwijl de linkerflank werd beschermd door het Britse 12e Legerkorps.

Tijdens de battlefieldtour werden de volgende personen genoemd: Generaal James Gavin, kapitein Arie Bestebreurtje en verzetsman Jan van Hoof.

Generaal Gavin

Major General James M. Gavin

Op 17 september was Gavin commandant van de 82ste Airborne Divisie tijdens Operatie Market Garden. Zijn opdracht was de Maasbrug in Grave te bezetten, en minstens één van de vier bruggen over het Maas-Waalkanaal en de brug over de Waal in Nijmegen. Bij de landing beschadigde hij twee tussenwervelschijven, maar de dokter zei dat er niets aan de hand was, dus hij liep ermee door. Pas vijf jaar later werd de schade vastgesteld.
Op 12 november vertrok de 82ste naar Frankrijk. Omdat hij fel tegen de aanwezigheid van het Amerikaanse leger in Vietnam was, werd Gavin in 1968 voorgedragen als presidentskandidaat, maar hij stelde zich niet beschikbaar.
Hij overleed in 1990 op 82-jarige leeftijd in een verpleeghuis in Baltimore aan complicaties van de ziekte van Parkinson en werd begraven bij de Old Chapel in West Point.
Gavin was ereburger van de stad Nijmegen. Op 29 juni 2009 ontving de burgemeester van Nijmegen Thom de Graaf enkele veteranen voor een herdenking bij het bevrijdingsmonument in Groesbeek. Gavin werd door zijn dochter Barbara Fauntleroy Fuller vertegenwoordigd

Arie Dirk Bestebreurtje

Bestebreurtje gefotografeerd bij een veldhospitaal

Arie Dirk Bestebreurtje was een Nederlands reserve-majoor bij het Wapen der Infanterie. Toen de oorlog uitbrak ontsnapte hij met zijn vrouw en dochter via Portugal naar de Verenigde Staten, van waaruit ze later door naar Engeland reisden. In oktober 1943 meldde hij zich in Engeland vrijwillig aan bij de Britse Special Operations Executive (SOE) en wordt in 1944 een van de bijna 300 "Jeds" (agenten van de Jedburgh-groep). In 1944 voerde Bestebreurtje een Jedburgh-team aan en werd als Nederlands verbindingsofficier gedropt samen met twee Amerikanen, Willard 'Bud' Beynon en George Verhaeghe. Zij werden aan de Amerikaanse 82e Airborne Division toegevoegd en raakten betrokken bij de luchtlandingen bij Nijmegen. Bestebreurtje kende de omgeving goed, want in zijn jeugd had hij hier fietsvakanties doorgebracht. Ook had hij deelgenomen aan de Nijmeegse Vierdaagse.
Op 17 september ging hij bij Groesbeek op verkenning. Hij overrompelde een wachtpost en kwam met waardevolle gegevens terug. Toen hij de volgende dag met commandant Gen.Maj. James Gavin [1] op patrouille ging, raakten ze in een hinderlaag. Hij doodde de Duitser en redde het leven van zijn commandant. Bij latere verkenningen raakte hij aan handen en elleboog gewond. Enkele dagen later ging hij over naar een Britse eenheid en slaagde erin de Waalbrug te bereiken na een sluipschutter te hebben gedood en een andere gevangen te hebben genomen. Hij hielp met het bezet houden van het veroverde terrein zodat de Amerikaanse luchtlandingstroepen konden landen.
Eind oktober deed hij met de Britten mee aan de bevrijding van 's-Hertogenbosch. Hij was de verbindingsofficier die de contacten tussen de Britten en de Nederlandse Binnenlandse Strijdkrachten onderhield. In de nacht van 7 op 8 april maakte hij deel uit van operatie Amherst. Zijn team bestond verder uit RAF-kapitein Harcourt, Carel Ruijsch van Dugteren en de Britse sergeant radiotelegrafist C.C. Somers. Er werd geparachuteerd boven Hooghalen in Drenthe; door het slechte weer kwamen ze terecht bij kamp Westerbork. Bij de landing kwam Bestebreurtje ongelukkig op zijn been terecht en kon niet verder aan de operatie deelnemen. Harcourt verstopte hem en Bestebreurtje ligt een paar dagen in het bos. Na vier dagen bereikte hij kruipend de boerderij van de heer Schutten in Hooghalen. Harcourt werd later gevangengenomen. De andere leden van het team waren zo verspreid gedropt, dat er geen contact meer met hen was. Op vrijdag 12 april werd de regio en ook Kamp Westerbork door de Canadezen bevrijd.

Tijdens de oorlog werd hij captain Harry genoemd, want de Amerikanen en Britten konden zijn achternaam niet uitspreken.

Uitzicht op het dorp Groesbeek, dat er in tegenstelling tot september 1944 vredig bij ligt. Deze foto heb ik genomen vanuit de Dodge WC-51 tijdens de battlefield tour.

In Groesbeek staan informatiepanelen met foto's van de 82 ste airborne divisie onderleiding van James Gavin ook wel the All Americans genoemd die geland was nabij nabij Groesbeek zondag 17 september 1944.

Onze gids geeft uitleg bij een paneel bij het landingsterrein, waar ook generaal Gavin en kapitein Bestebreurtje waren geland.

Onze deskundige gidsen Joël Stoppels en Bert Eikelenboom gaven ons uitleg over de Waco Glider, waarvan een replica staat opgesteld bij het landingsterrein van de 82ste Airborne Division bij Groesbeek.

Uitzicht op de landingsterreinen van de 82ste Airborne Division onder leiding van generaal Gavin bij Groesbeek.

Het 'Generaal Gavin-monument' in Groesbeek is een gedenkmuur, opgetrokken uit rode bakstenen. In de muur zijn twee zwart marmeren plaquettes ingemetseld. Op de rechter plaat is een afbeelding van een soldaat aangebracht. Voor de muur is in de bestrating een gedenksteen in de vorm van een ster aangebracht.

Tijdens de tour even een bak koffie en pauze, terwijl we genieten van de omgeving en de rust.

De boomhut die je hier ziet was de uitkijkpost van Generaal Horrocks die de operatie aanstuurde.

Bezoek aan het Nationaal Bevrijdingsmuseum 1944 - 1945 te Groesbeek

Na afloop van de tour bezochten we het Bevrijdingsmuseum te Groesbeek.

Ook het Bevrijdingsmuseum te Groesbeek kom je tegen op de Liberation Route.

Even een selfie gemaakt bij de Sherman tank van het Bevrijdingsmuseum te Groesbeek.

Als je het huidige Bevrijdingsmuseum wilt bezoeken, moet je er snel bij zijn...

In het museum de tentoonstelling Rosie The Riveter. Deze tentoonstelling vertelt met filmbeelden en niet eerder vertoonde foto’s het verhaal van ‘Rosie the Riveter’, een naam die symbool werd voor Amerikaanse vrouwen die tijdens de Tweede Wereldoorlog de werkplekken opvulden van mannen die naar het front gingen.

Diorama van de Waaloversteek bij Nijmegen. De Waaloversteek (Engels: Waal Crossing) was de oversteek door de 82e Luchtlandingsdivisie van de rivier de Waal op 20 september 1944 bij Nijmegen, aan de westkant van het dorp Lent. Deze actie was, in de Slag om Nijmegen, onderdeel van de Operatie Market Garden en had tot doel de verkeersbrug en de spoorbrug in de spoorlijn Arnhem - Nijmegen te veroveren.

In het museum kon je beleven hoe het was om in een schuilkelder te zitten tijdens een bombardement, onder het geloei van luchtalarm.

Parachutist van de 82ste Airborne Division gereed om uit het vliegtuig te springen.