Op zondag 29 april 2018 deelgenomen aan een indrukwekkende battlefield tour waarbij we de verrichtingen van de Canadezen volgden in Februari 1945 tijdens de opmars richting de Rijn tijdens operatie Veritable. Hoe verder de geallieerden Duitsland binnentrokken, hoe heviger werd de tegenstand. Doel was de verovering van Xanten. Het terrein was moeilijk begaanbaar en het weer slecht. We zagen sporen van de slag. De tour begon op de Canadese begraafplaats te Groesbeek en ging via Querdamm richting Zyfflich naar de Moylandse bossen, Keppeln (begin van operatie Blockbuster), de vertwijfelde verdediging van Veen naar Xanten. We bezochten de Hochwald Gap. Onze gids Edwin Popken van Battlefield Discovery heeft ons heel veel verteld over deze vrij onbekend gebleven operatie in de winter van 1945.

Operatie Veritable

Operatie Veritable, ook bekend als de Slag om het Reichswald, was een militaire operatie van de Britse 21e Legergroep onder leiding van veldmaarschalk Bernard Montgomery tijdens de Tweede Wereldoorlog. Het was de noordelijke helft van een tangbeweging om het gebied tussen de Roer en de Rijn te bevrijden. De operatie vond plaats tussen 8 februari en 11 maart 1945.

Churchill tanks in het Reichswald

Achtergrond

De geallieerde opperbevelhebber generaal Dwight Eisenhower had besloten dat het relatief vlakke Noord-Europa de beste route naar Duitsland was. Dit betekende dat geallieerde troepen over de gehele breedte langs de gehele Rijn moesten oprukken.

De voorbereiding van deze operatie was vertraagd door de splitsing van troepen om de Duitse aanval in de slag om de Ardennen te stoppen.

Churchill tanks in Kleef.

Churchill tank dat functioneert als bruggenlegger in het Reichswald, 12 februari 1945.

Canadese soldaat van de Calgary Highlanders in een veroverde Duitse loopgraaf in het Reichswald, 11 februari 1945.

Armoured Regiment (Fort Garry Horse) met infanterie van de Royal Regiment of Canada verzamelen zich ter voorbereiding van de aanval op Goch, 17 February 1945.

Doelstelling

De 21e Legergroep bestond op dat moment uit het Britse 2e Leger (o.l.v. luitenant-generaal Miles Dempsey), het Canadese 1e Leger (o.l.v. generaal Harry Crerar) en het Amerikaanse 9e Leger (o.l.v. luitenant-generaal William H. Simpson). Terwijl het Britse tweede leger de noordelijke flank zou verdedigen, zou het versterkte Canadese eerste leger doorstoten door het Reichswald naar de Rijn. Het Amerikaanse negende leger zou Operatie Grenade uitvoeren, de zuidelijke helft van de tangbeweging.

Jagdpanther van de zwarePanzerjäger-Abteilung 655 vernietigd door de Canadezen, Reichswald, March 1945.

Het Reichswald

Het Reichswald is een bos in de Duits-Nederlandse grensstreek ten oosten van Nijmegen tussen de Rijn en de Maas. Op het moment dat de operatie uitgevoerd werd, was door dooi de grond zacht geworden, en daardoor amper geschikt voor voertuigen.

Soldaten van de 2nd Seaforth Highlanders en Churchill tanks in het Reichswald, 10 februari 1945.

Bren Carriers van de  2nd Seaforth Highlanders in het Reichswald, 10 februari 1945.

Het gevecht

Operatie Veritable begon op 8 februari 1945. De daaropvolgende twee dagen bliezen de Duitsers stuwdammen op in de Roer en de Urft, waardoor de Roer stroomafwaarts ongeveer twee weken lang buiten zijn oevers trad en op sommige plekken ruim 2 kilometer breed werd.

Het Britse tweede en Canadese eerste leger konden door hevige gevechten voortuitgang boeken op een smalle strook land tussen de Maas en de Waal ten oosten van Nijmegen. Maar het Amerikaanse negende kon niet verder totdat het water zich teruggetrokken had. De Canadezen wonnen in de tussentijd de strijd in het Reichswald.

Tijdens de twee weken dat de rivier overstroomd was, wilde Hitler niet toestaan dat veldmaarschalk Gerd von Rundstedt zich achter de Rijn zou terugtrekken. Het zou immers alleen maar uitstel betekenen van een onvermijdelijk gevecht.

Op 23 februari had het water zich zover teruggetrokken dat het Amerikaanse negende leger de Roer kon oversteken. Tevens waren andere geallieerde troepen de westoever van de Rijn genaderd. Het leger van Von Rundstedt werd vervolgens verslagen en 290.000 Duitse soldaten werden gevangengenomen. Op 25 maart 1945 volgde na zware bombardementen de bevrijding van de buitenlandse dwangarbeiders in Kamp Rees.

Na het gevecht schreef de 34e gepantserde brigade een evaluatierapport over het eigen gedeelte van het gevecht in het bos.

Britse soldaten maken op 23 maart 1945 gebruik van Buffalo’s om de 500 meter brede rivier ten noorden van Xanten over te steken.

Naarmate de geallieerden verder oprukten op Duits grondgebied werd de tegenstand van de Duitse verdedigers zwaarder. Maar ook het moeililjk terrein, regen en modder bleken even zware tegenstanders als de Duitsers zelf. De Britten en Canadezen moesten keihard vechten voor elke meter grond dat door de Duitsers fanatiek werd verdedigd. De Britten en Canadezen zagen hier vaak hun zwaarste gevechten uit de hele campagne in West Europa. Illustere namen zoals Reichswald, Kleve, Goch, Gennep, Kalkar Heights, Keppeln, Hochwald, The Hochwald Gap, Veen en Xanten zouden voor altijd in het geheugen blijven gegrift.

Infanterie van het North Shore Regiment klimmen op een buffalo tijdens operatie Veritable.

De geallieerden verloren tijdens de operatie 23.000 manschappen. De Duitsers hadden 38.000 doden en gewonden te betreuren en er werden nog eens 52.000 Duitsers krijgsgevangen gemaakt.

De Battlefield Tour

We verzamelden ons op de parkeerplaats van de Canadese Oorlogsbegraafplaats in Groesbeek. Daar kregen we een informatiemap. Vervolgens kregen we een rondleiding over de begraafplaats waar Canadese soldaten begraven liggen die zijn gesneuveld op de plaatsen die we tijdens de tour bezochten gedurende operatie Veritable.

Canadese oorlogsbegraafplaats Groesbeek

We begonnen de battlefield tour met een indrukwekkend bezoek aan de Canadese oorlogsbegraafplaats in Groesbeek. Onze gids toonde ons diverse graven van Canadezen die zijn gesneuveld tijdens Operatie Veritable en Operatie Blockbuster. Bijzonder vond ik dat hij ons bij enkele graven de foto toonde van de Canadese soldaat die daar is begraven en dan komt de oorlog heel dichtbij.

We hoorden bij het graf van Sergeant Janicki van het Canadian Scottish Regiment dat hij gesneuveld was bij de Slag om de Querdamm. Hij was nog de enige soldaat die nog actief deelnam aan de gevechten sinds de landing op Juno Beach op 6 juni 1944. Al zijn maten waren inmiddels gesneuveld, gewond of gevangen genomen.

Aubrey Cosens Hij werd vanweze zijn heldenmoed onderscheiden met het Victoria Cross, die door generaal Montgomery slechts zelden werd uitgereikt.

Ter afsluiting van ons bezoek aan de Canadese Oorlogsbegraafplaats in Groesbeek maakte ik deze twee foto's. Indrukwekkend al die graven te zien van dappere Canadese militairen die hun leven gaven voor onze vrijheid.

Wyler

De eerste plaats die we aandeden tijdens deze tour was het dorp Wyler, net over de grens. Het dorp raakte zwaar beschadigd toen het op 8 februari 1945, tijdens Operatie Veritable, door Canadese troepen van de 2e Canadese divisie werd ingenomen. Hierbij verloren 17 Canadese soldaten het leven. De kerktoren van de oude kerk ging verloren maar werd na de oorlog weer hersteld. De gids vertelde over de hevige gevechten op het knooppunt van wegen in de vorm van een taartpunt waar we ons bevonden. Hij toonde een foto van Wyler toen, met passerende Canadese voertuigen.

Luchtfoto van Wyler in 1945.

Querdamm

Vanaf de Querdamm gingen de Canadezen richting Zyfflich.

Operatie Veritable ging van start op 7 februari 1945. Vijfendertigduizend Geallieerde voertuigen trokken De Ooijpolder in. Ter verdediging bliezen de bezetters de Erlecomsedam, Kapitteldijk en de Querdamm op. Het gebied werd geïnundeerd met twee meter hoog water. De dag erna trokken vanuit Nijmegen twee brigades van de 2e Canadese Infanteriedivisie met Buffalo's de Ooijpolder en Duffelt in en bevrijdden Leuth. De operatie zou nog voortduren tot 11 maart 1945.

Hier hoorden we over de gebeurtenissen bij de Querdamm. De Duitsers hadden deze dam opgeblazen en de Candadezen, waaronder Sergeant Janicki van het Canadian Scottish Regiment gingen hier vandaan richting Zyfflich. Helaas sneuvelde op deze locatie Sergeant Janicki. Hij was nog de enige Canadese militair die actief deelnam aan de gevechten sinds de landing op Juno Beach op 6 juni 1944. Al zijn maten waren inmiddels gesneuveld, gewond of gevangen.

General H.D.G. Crerar (left) and Major-General D.C. Spry (centre) discussing with Marshal Bernard Montgomery (right) before launching Operation Blockbuster, the offensive against the Hochwald Forest, February 23rd, 1945.

De Canadezen staan klaar om Duitsland binnen te trekken.

Universal carriers of the 2nd Seaforth Highlanders in the Reichswald forest, 10 February 1945.

Onderdeel van elke battlefield tour is tevens genieten van de natuur. Vaak is het zo dat waar de gevechten plaats vonden alles in de rust is en prachtige natuur aanwezig. Deze koeien toonden belangstelling wat wij aan het doen waren, terwijl we luisterden naar de uiteenzetting over de gevechten bij de Querdamm.

Amfibie operatie Niel

Infanteristen van de Royal Winnipeg Rifles op weg van Niel naar Keeken, Duitsland als onderdeel van Operatie Veritable, 9 februari 1945.

Niel is een dorpje in de Duitse gemeente Kranenburg. Een kerk een een paar boerderijen. In februari 1945 stond het dorp en omgeving onder water omdat de Duitsers de dammen hebben opgeblazen en het water van de Rijn het gebied was ingestroomd. De boerderijen in het dorp stonden op terpen en werden fel verdedigd door de Duitsers. Onze gids vertelde dat de Canadezen op grote schaal hun buffalo's amfibievoertuigen gebruikten en zelfs spraken van een vloot.

Canadese amfibievoertuigen in Niel, waar ze hard moesten vechten om iedere boerderij in het donker en onder barre weersomstandigheden.

Hier staan we voor de kerk in Niel, waar we uitleg kregen over de gevechten van boerderij naar boerderij. Het dorp stond net als de omgeving onder water. De boerderijen stonden op terpen en werden sterk verdedigd door de Duitsers.

Openingsdag Blockbuster - De Slag bij Keppeln

Na de verovering van het Reichswald rukken de Canadezen verder op richting Xanten. Operatie Blockbuster was het vervolg op Operatie Veritable vanuit de omgeving van Kleef.


Het gebied waar we waren tijdens de battlefield tour was vanuit de lucht gezien vol bomkraters.

Thans is het akkerland met windmolens.

Monumenten zijn er nauwelijks in dit gebied. Dit is er een die we zien terwijl we luisteren naar onze gids over de slag om Keppeln op de openingsdag van operatie Blockbuster.

Luitenant-kolonel John William Rowley, CO, het North Shore (New Brunswick) Regiment, werd onderscheiden met de DSO voor zijn actie bij Keppeln.

Majoor John Wilson Powell, 1st Hussars, kreeg de DSO voor zijn actie in Keppeln.

De slag om het bos van Moyland

Kasteel Moyland Toen & Nu

8-21 februari 1945: Slag om het Moyland bos

Het Canadian Scottish Regiment behoorde tot de 7th Infantry Brigade, 3rd Canadian Infantry Division. Vanuit Nijmegen vochten zij met behulp van amfibische voertuigen in de ondergelopen Ooijpolder richting Kleve. Na de verovering van Kleve werden zij ingezet om de bossen rondom Kasteel Moyland te veroveren, daar boden de Duitse troepen al dagen hevige weerstand. Dit 16e eeuwse kasteel, ooit buitenverblijf van Fredrik de Grote (Frederik II van Pruisen), werd door de Wehrmacht als hoofdkwartier gebruikt.
Vanuit het kasteel had men goed zicht op het omliggende gebied dat tevens fel werd verdedigd. De Duitse soldaten zaten veilig achter een slotgracht en de metersdikke muren waardoor de strijd om het kasteel zelf tot 21 februari duurde. Toen werd Schloss Moyland , verrassend genoeg zonder enige weerstand, ingenomen door de Canadezen. Zij troffen een bijna verlaten kasteel aan, totdat ze in werkruimtes de barones (Marie von Hahn) samen met enkele familieleden en een aantal boeren en burgers van de directe omgeving vonden. Zij hadden alle tijd, ook tijdens de hevige artillerieaanvallen in de kelders van het kasteel doorgebracht.

Omze gids toont ons een luchtopname van de bossen van Moyland. Frontale aanvallen op de vijand leverden niets op dan alleen zware verliezen. Tenslotte werd gekozen voor een systematische verovering van het gebied.

Hier staan we in het bos van Moyland. In feite is er weinig veranderd aan het bos.

De Duitse weerstand hield in de nabijgelegen bossen echter hevig aan. Het Canadian Scottish Regiment was in de tussentijd (vanaf de 18e) over het open terrein tussen Bedburg-Hau en Louisendorf getrokken om vanaf het zuiden aan te vallen. De vijand was op de aanval voorbereid en had vanuit het bos een goed verdedigbare positie.

Dit, tezamen met hevig Duits artillerievuur vanaf de oostoever van de Rijn, maakte het veroveren van de ‘Moyland Woods’ en daarna het bereiken van de belangrijke punten ‘Heselerfeld ‘en ‘Rosskamp’ tot een zeer zware opdracht. Uiteindelijk kon op 21 februari met behulp van ‘Wasp’-vlammenwerper tanks en het inroepen van ‘Typhoon’ jachtvliegtuigen uitgerust met rakketten het zwaar verdedigde bos ingenomen worden. Hierdoor kon de weg Goch-Kalkar geopend worden en het offensief voortgezet worden richting Xanten.

De strijd om 3 kilometer bos duurde uiteindelijk meerdere dagen en kostte vele slachtoffers. De ‘7th Infantry Brigade’ alleen al had 485 slachtoffers te betreuren in slechts 6 dagen. Het Canadian Scottish Regiment had 168 slachtoffers (Regimentsgrootte was ongeveer 800 man). Hier op het Canadese kerkhof liggen de 37 gesneuvelde soldaten van dit Regiment van deze strijd.

De Hochwald Gap

De 2nd en 3rd Canadian Infantry Division begonnen aan de Slag om de Hochwald Gap, met het doel de Hochwald positie in te nemen en vervolgens om met Operatie Blockbuster op te rukken naar Xanten. Tot nu toe had het leger van generaal Crerar voormalijk strijd gevoerd met infanteriedivisies, maar nu werden ook de 4th Canadian en de British 11th Armoured Division bij de plannen betrokken. Op 22 februari presenteerde generaal Simonds zijn plan aan de divisiecommandanten om de vijand op volle sterkte aan te vallen in plaats van telkens op kleine schaal versterkingen aan te voeren. Het doel was een frontale aanval over de heuvelrug die in zuidwestelijke richting van Kalkar voorbij Uedem liep, om na het doorbreken van de sterke vijandelijke Hochwald linie richting Xanten en Weel op te rukken. Hiermee zouden de tweede en derde fase van operatie Veritable worden voltooid. Het was noodzakelijk de heuvel van Kalkar naar Uedem stevig in handen te hebben om tegenaanvallen vanuit het oosten af te slaan. Niet alleen met operatie Market Garden, maar ook in eerdere fases van Operatie Veritable was de opmars van het XXX Corps door aanvoerproblemen vertraag. Daarom werd veel aandacht besteed aan de keuze van de beste opmarsroute. Het meest voor de hand lag de noordelijke as Moyland - Kalkar - Xanten. Ook de zuidelijke route door Goch, Kervenheim en Sonsbeck zou door het XXX Corps gebruikt moeten worden. In het centrum liep de spoorlijn Goch - Xanten over een stevig talud, vrij van mijnen en vernielingen. De genie zou de spoorlijn weghalen en het talud voor het verkeer geschikt maken terwijl de troepen oprukten. De 2nd Canadian Division onder commando van Major-General Bruce Mattheus , die op 26 februari om 04.30 uur met het offensief moest beginnen, zou de operatie beginnen op het plateau onmiddellijk ten zuiden van Kalkar. Een belangrijk doel op zich, maar de aanval op deze plek zou de vijand kunnen misleiden en de verwachting kunnen wekken van een aanval via de noordellijke as, waardoor de vijand reserves in die richting zou sturen en daardoor de kant van Uedem van de heuvelrug kwetsbaarder zou maken. Met onderstuning van twee regimenten van de 2nd Canadian Armoured Brigade, moest de divisie met twee brigades aan weerszijden van de weg vanuit Gogh de aanval inzetten. Tegelijk zou op Matthew's rechterflank een bataljon van de 8th Canadian Division het hoger gelegen terrein innemen ten noorden van Keppeln, een versterkt dorp tussen Kalkar en Uedem. In de tweede fase van operatie Blockbuster zou de 3rd Canadian Division van Major-General Spry Keppeln veroveren met de rest van zijn 8th Brigade, terwijl twee kilometer naar het oosten de 4th Canadian Armoured Division tussen de 2nd en 3rd Infantry Divisions door naar het zuiden zou opruken om de heuvelrug tot Todthenhügel te veroveren. In de derde fase moest de opmars van het korps in zuidelijke richting worden voortgezet, waarbij pry de 9th Infantry Brigade tegen Uedem zou inzetten, dat tevens vanuit het noordoosten zou worden bedreigd door de 4th Armoured Brigade. De 11th Armoured Division zou dan tegelijkerijd ten zuiden langs Uedem trekken om de zuidelijke tip van de heuvelrug in te nemen, die ten noordoosten van Kervenheim eindigde. De laatste fase bestond uit een gepansterde uitbraak in oostelijke richting. De infanteriebrigade van de 4th Armoured Division moest ten oosten van Uedem de heuvelrug oversteken en over de vlakte oprukken om positie in te nemen aan weerszijden van de spoorlijn op de plaats waar die door de Hochwald opening liep. Op de recherflank van het korps zou de 11th Armoured Division zijn opmars in zuidoosterlijke richting vervolgen, Sonsbeck innemen en een versterking op het plateau achterlaten. De twee Canadese infanteriedivisies moesten direct achter de pantserdivisies volgen en hun rechterflank beschermen. De gepantserde eenheden werden richting Xanten en Wesel gezonden. De operatie werd ondersteund door een enorme hoeveelheid artillerie. Alle beschikbare toestellen werden ingezet voor de luchtsteun van Blockbuster. Voorafgaand aan operatie Blockbuster was het relatief rustig aan het front van de 1st Canadian Armey. Stilte voor de storm. Intussen begonnen de Amerikanen op 23 februari 1945 met operatie Grenade, die vaak was uitgesteld vanwege overstromingen van de rivier de Roer. Ze staken de Roer over en hadden op 26 februari een stevig bruggehoofd aan de andere kant van de rivier.

Deze oude boom. Wat zou die allemaal gezien hebben?

Het Alonquin Regiment trekt voorwaarts in het gebied van de Hochwald op 1 maart 1945, ter voorbereiding van de zware strijd in de Hochwald Opening de volgende dag.

Aan de rand van het Hochwald. Over de naastgelegen akker kwamen de Canadezen. In dit bos zijn nog duidelijk de Duitse loopgraven waarneembaar waarin zich hun stellingen bevonden.

Over deze akker kwamen de Canadezen op de Duitsers af. Ze zaten in de bossen die in de verte zichtbaar zijn.

Duidelijk zichtbaar zijn nog de destijds door de Duitsers aangelegde loopgraven in de verdedigingslinie. De linie werd bemand door parachutisten van het II. Bataillon van het Fallschirmjäger Regiment 18 van de 6. Fallschirmjäger Division.

Zicht vanaf de destijds Duitse positie op de Canadese posities in het tegenover gelegen bos. De Canadezen naderden over het nog altijd aanwezige akkerland.

Op weg naar waar de feitelijke Hochwald Opening zich bevindt. We liepen door een boerenland, wat de desbetreffende boer niet zo leuk vond. Maar toen hij vernam wat de reden van ons verblijf op zijn land was, werd hij een stuk vriendelijker en kon hij begrip voor onze aanwezigheid opbrengen. We gingen overigens wel weer van zijn land af want het moet natuurlijk allemaal wel prettig blijven tijdens een battlefield tour.

Zicht op de Hochwald Gap.

Achter de bossen zijn de torens van Xanten zichtbaar.

Ik zag ook nog een herinnering aan de tijd van de DDR: Een trabant.

Het hotel is in verschillende keren herbouwd. Het erbij gelegen veld diende als tijdelijke begraafplaats voor 26 gesneuvelde Canadezen van het Essex Scottish Regiment van Tilston's compagnie die op 1 maart 1945 gedood werden. In 1946 zijn ze overgebracht naar de Canadese oorlogsbegraafplaats in Groesbeek.

Monument bij de tunnel onder de spoordijk bij Uedemerbruch.

Op de locatie van de Hochwald Gap zagen we waar de spoorlijn liep en die de genie van de Candezen weghaalde zodat het militair verkeer er gebruik van kon maken. De hele omgeving was vol bomkraters, mijnen en versperringen.

Tenslotte stonden we op de toegangsweg naar Xanten, het doel van het Canadese offensief. We zagen de torens van de toegangspoort.

Zicht op het Romeins museum van Xanten.

 

06Ten tijde van deze battlefield tour verscheen ook het nieuwste nummer van '40-'45 Toen & Nu dat grotendeels gewijd was aan de Slag om de Hochwald Opening.