Op 20 juli 1944 – vandaag 81 jaar geleden – vond een dramatische en historisch bepalende gebeurtenis plaats: een mislukte aanslag op Adolf Hitler door Claus Schenk von Stauffenberg en zijn medestanders. Deze poging, bekend als de "20-juliaanslag", was onderdeel van Operatie Valkyrie en had als doel het nazibewind ten val te brengen.
🧨 Stauffenberg plaatste een bom in Hitlers hoofdkwartier, de Wolfsschanze, tijdens een militaire bijeenkomst. Hoewel de explosie plaatsvond, overleefde Hitler de aanslag met relatief lichte verwondingen.
⚖️ De gevolgen waren tragisch voor de samenzweerders: velen, waaronder Stauffenberg zelf, werden binnen dagen geëxecuteerd. Toch staat deze dag symbool voor moed, verzet en principes, zelfs in het aangezicht van een meedogenloos regime.

🧨 De aanslag op Adolf Hitler op 20 juli 1944 was een gedurfde en minutieus geplande operatie, uitgevoerd door kolonel Claus von Stauffenberg en zijn medestanders als onderdeel van Operatie Walküre. Hier is hoe het verliep:

📍 Locatie en voorbereiding

• De aanslag vond plaats in de Wolfsschanze, Hitlers zwaar beveiligde hoofdkwartier in Oost-Pruisen.
• Von Stauffenberg had toegang tot Hitlers vergaderingen als stafchef van het reserveleger.
• Hij smokkelde een bom in een aktetas, geactiveerd met een tijdmechanisme, en plaatste deze vlakbij Hitler tijdens een militaire briefing.

⏱️ Cruciale momenten

• Door tijdsdruk kon slechts één van de twee bommen worden geactiveerd.
• De vergadering werd verplaatst naar een houten barak met open ramen vanwege de hitte, wat de impact van de explosie verminderde.
• Een officier verplaatste de aktetas achter een stevige tafel, waardoor Hitler slechts lichtgewond raakte.

🚁 Vlucht en misverstand

• Von Stauffenberg verliet direct na het plaatsen van de bom de ruimte en vloog naar Berlijn, overtuigd dat Hitler dood was.
• De samenzweerders begonnen met het uitvoeren van Operatie Walküre, een plan om de macht over te nemen.
• Toen bleek dat Hitler nog leefde, stortte het plan in. De coupplegers werden gearresteerd en geëxecuteerd.

📻 In de vroege ochtend van 21 juli 1944, slechts uren na de mislukte aanslag op zijn leven, sprak Adolf Hitler via de Duitse radio tot het volk. Deze toespraak had een duidelijk doel: bevestigen dat hij nog leefde, en de aanslag afschilderen als een daad van verraad door een “kleine kliek” van gewetenloze officieren.

🎙️ Kernpunten uit de toespraak

• Hitler benadrukte zijn overleving: Hij zei slechts lichte verwondingen te hebben opgelopen en zag dit als een teken van de Voorzienigheid.
• Vergelding: Hij kondigde aan dat de samenzweerders meedogenloos zouden worden vervolgd en geëlimineerd.
• Propaganda-elementen: Hij presenteerde zichzelf als onverwoestbaar en als de enige leider die Duitsland kon redden.
• Bevelen aan het volk en leger: Niemand mocht bevelen opvolgen van de samenzweerders; ze moesten gearresteerd of gedood worden bij verzet.

📜 De volledige tekst van de toespraak is beschikbaar op TracesOfWar.nl, inclusief de originele Duitse versie en Nederlandse vertaling.

📻 Laten we Hitlers radiotoespraak van 21 juli 1944 eens onder de loep nemen. Deze speech was niet zomaar een verklaring: het was een strategisch propagandamiddel om zijn gezag te herstellen na de aanslag van de dag ervoor.

🔍 Analyse van de toespraak

• Retoriek van overleving en lotsbestemming
  Hitler presenteerde zijn overleving als een teken van de Vorsehung (Voorzienigheid), alsof hij door een hogere macht was gekozen om zijn missie voort te zetten. Dit gaf zijn leiderschap een bijna religieuze legitimatie.
• Demonisering van de samenzweerders
  Hij noemde hen een “kleine kliek van criminele, eerzuchtige en domme officieren” die het Duitse volk wilden verraden. Door hen als marginaal en kwaadaardig af te schilderen, probeerde hij het vertrouwen in het regime te herstellen.
• Oproep tot meedogenloze vergelding
  Hitler gaf expliciete bevelen: iedereen die bevelen van de samenzweerders opvolgde medogenloos te executeren. Executies vonden plaats door ophanging aan vleeshaken en werden gefilmd, zodat Hitler kon 'genieten' van zijn bloeddorstige wraak. Een weerzinwekkend gevolg was dat velen die ook maar enigszins de verdenking hadden bij de couppoging betrokken te zijn geweest, door de schreeuwende rechter Roland Freisler werden veroordeeld in een kort proces en ter dood veroordeeld.

Claus Schenk von Stauffenberg

Claus Schenk Graf von Stauffenberg was een Duitse legerofficier en verzetsstrijder die bekend werd door zijn centrale rol in de mislukte aanslag op Adolf Hitler op 20 juli 1944, beter bekend als Operatie Valkyrie.

🧬 Achtergrond en persoonlijkheid

• Geboren op 15 november 1907 in Jettingen, Beieren, in een adellijke katholieke familie.
• Hij was intellectueel gevormd en beïnvloed door de dichter Stefan George, wiens idealen over een “geheim Duitsland” hem diep raakten.
• Aanvankelijk sympathiseerde hij met bepaalde nationalistische ideeën van het nazisme, maar keerde zich later fel tegen Hitler’s regime.

🎖️ Militaire carrière

• Diende in de Wehrmacht en vocht in Polen, Frankrijk, Rusland en Noord-Afrika.
• Raakte in 1943 zwaargewond in Tunesië: verloor zijn rechterhand, twee vingers van zijn linkerhand en zijn linkeroog.
• Ondanks zijn verwondingen bleef hij actief en kreeg toegang tot Hitler als stafchef van het Ersatzheer.

💣 De aanslag op Hitler

• Op 20 juli 1944 plaatste hij een bom in Hitlers hoofdkwartier, de Wolfsschanze.
• De bom ontplofte, maar Hitler overleefde met lichte verwondingen.
• De geplande staatsgreep mislukte doordat Hitler snel weer in het openbaar verscheen en loyalisten de macht grepen.

⚰️ Zijn einde

• Nog dezelfde avond werd Stauffenberg gearresteerd en geëxecuteerd op de binnenplaats van het Bendlerblock in Berlijn.
• Zijn laatste woorden zouden zijn geweest: “Es lebe unser heiliges Deutschland!” (“Lang leve ons heilige Duitsland!”).

📜 Nalatenschap

• Na de oorlog werd hij een symbool van het Duitse verzet tegen Hitler.
• Zijn motieven zijn onderwerp van debat: sommigen zien hem als held, anderen wijzen op zijn aanvankelijke steun aan het regime.

Veldmaarschalk Rommel

Na de mislukte aanslag op Hitler op 20 juli 1944, kwam veldmaarschalk Erwin Rommel in een uiterst gevaarlijke positie terecht. Hoewel hij niet direct betrokken was bij het complot van Von Stauffenberg, werd hij door de nazi-top verdacht van sympathie voor de samenzweerders.

🔍 Wat gebeurde er met Rommel?

• Rommel was op dat moment herstellende van verwondingen die hij had opgelopen bij een luchtaanval op 17 juli 1944.
• Hij werd benaderd door leden van het verzet, waaronder generaal Hans Speidel, en stond open voor onderhandelingen met de geallieerden.
• Hitler en zijn entourage besloten dat Rommel moest verdwijnen, maar wilden een publieke rechtszaak vermijden vanwege zijn populariteit.

⚖️ De keuze die Rommel kreeg:

• Op 14 oktober 1944 kreeg Rommel van twee generaals het ultimatum: zelfmoord met eer of een proces wegens hoogverraad, wat ook gevolgen zou hebben voor zijn familie.
• Rommel koos voor zelfmoord en nam vergif in, zogenaamd als gevolg van zijn verwondingen.Hij kreeg een staatsbegrafenis en werd publiekelijk geëerd als held, terwijl de ware toedracht van zijn dood werd verzwegen.

📍 Zijn nalatenschap:

• Rommel wordt vaak gezien als een “goede” Duitse generaal: hij verzette zich tegen oorlogsmisdaden en genoot respect van vriend en vijand.
• Zijn rol in het verzet blijft onderwerp van debat, maar zijn tragische einde versterkte zijn mythische status.

Zeer interessante informatie over Rommel is te lezen op de website Traces of War

De film Valkyrie

Roland Freisler

Roland Freisler was zonder twijfel een van de meest beruchte figuren binnen het nazi-rechtssysteem. Zijn naam is synoniem geworden met de Volksgerichtshof, het nazistische tribunaal dat politieke tegenstanders veroordeelde met brute efficiëntie.

⚖️ Wie was Roland Freisler?

• Geboren op 30 oktober 1893 in Celle, Duitsland.
• Lid van de NSDAP sinds 1925 en later president van het Volksgerichtshof vanaf 1942.
• Berucht om zijn schreeuwende, vernederende stijl in de rechtszaal — vandaar zijn bijnaam: “Razende Roland”.
• Leidde de showprocessen tegen verzetsgroepen zoals Die Weiße Rose en de samenzweerders van 20 juli 1944.

📢 Zijn rechtszaal als theater van terreur

• Combineerde de rol van rechter én aanklager.
• Veroordeelde duizenden tot de dood, vaak na korte, intimiderende processen.
• Liet verdachten riemen en bretels afnemen zodat ze hun broek moesten vasthouden — puur om hen belachelijk te maken.
• Riep tijdens een proces: “Ik heb geen wetboek nodig, IK ben de wet hier!”

💥 Zijn einde

• Op 3 februari 1945, tijdens een geallieerd bombardement op Berlijn, werd Freisler gedood.
• Volgens de meest gangbare versie werd hij verpletterd door een zuil in zijn rechtszaal, terwijl hij nog documenten probeerde te redden.
• Zijn dood kwam ironisch genoeg tijdens een proces tegen een van de laatste samenzweerders van de 20 juli-aanslag.
• Omdat hij zelfs binnen nazi-kringen impopulair was, kreeg hij geen staatsbegrafenis. Hij werd anoniem begraven bij zijn schoonouders onder de naam Russegger.

📜 Nalatenschap

• Freisler wordt gezien als het boegbeeld van juridische terreur onder Hitler.
• Zijn optreden blijft een huiveringwekkend voorbeeld van hoe rechtspraak kan worden misbruikt voor politieke onderdrukking.